Stofnun ljósvakasafns er löngu tímabær

Stundum heyrist það viðhorf til stuðnings þess að RÚV verði áfram í ríkiseign að ekki megi láta menningararf þjóðarinnar til einkaaðila. En það þarf ekki að gerast. Hægt er að skilja á milli varðveisluhluta menningararfsins og hins daglega reksturs sjóvarpsstöðvarinnar og útvarpsrásanna og þess hluta starfseminnar sem í raun er safnstarfsemi. Hægt er því að stofna ljósvakasafn sem hefur það hlutverk að safna ljósvakaefni sem flutt er á íslensku eða hefur að öðru leyti ótvíræð tengsl við íslenska menningu. Þjóðarbókhlaðan gegnir nú þegar þessu hlutverki hvað varðar prentað mál og ljósvakasafnið yrði því aðeins útvíkkun á nákvæmlega sömu hugsun þegar kemur að ljósvakaefni.  Það er í rauninni ótrúlegt að ekki skuli vera búið að þessu fyrir löngu. Það er líka alveg jafn ótrúlegt að íslenska ríkið skuli enn standa að því að dreifa textuðu erlendu afþreyingarefni - ótrúlegt en satt!

Sagt hefur verið í mín eyru að ríkisreksturinn einn tryggi gæði þess efnis sem framleitt er og hefur það verið rökstutt með tilvísunum í margt sérlega fróðlegt og skemmtilegt efni sem framleitt hefur verið fyrir BBC. Sagt hefur verið að þetta hefði aldrei verið hægt að framleiða í Bandaríkjunum þar sem frjálshyggjan hefur yfirhöndina. En málið er auðvitað að hér er hægt að fara milliveg. Í Bandaríkjunum mætti trúlega vera meira um opinberan styrk til gerða heimildamynda. Ástæða þess hve vel tekst til hjá BBC er auðvitað sú að hið opinbera borgar brúsann. Það gæti sem best verið áfram þó einkaaðilar sjái um rekstur stöðvanna. Afnotagjaldið þyrfti ekki að afleggjast þó RÚV verði rekið af einkaaðilum. Það er líka löngu tímabært að fara að skipta um heiti á því og fara að kalla það menningarskatt. Þessi skattur gæti síðan runnið til þeirra einkastöðva sem greiðendurnir kjósa sjálfir í réttu hlutfalli við framboð þeirra af íslensku efni. Þannig væri komið það aðhald sem nauðsynlegt er að neytendur fjölmiðla sýni þeim og einnig hvatning til þeirra til að framleiða og dreifa íslensku efni og láta það hafa forgang fram yfir erlent. Þetta er í rauninni ákveðinn menningarlegur verndartollur sem þung rök eru fyrir því að eigi rétt á sér. Hví ekki að hlúa að og vernda sjálfsmyndina og þau gildi sem þjóðin trúir á á sama hátt og innlend framleiðsla á öðrum neysluvörum er vernduð?

Athugasemdir

[Ragnar Geir Brynjólfsson, 18.11.2007 kl. 13:46]

Ég nota hér heitið ljósvakasafn því nú þegar er starfrækt Kvikmyndasafn Íslands sem safnar myndefni. Mér vitanlega safnar Kvikmyndasafnið ekki hljóðritunum.

[P.Valdimar Guðjónsson, 27.11.2007 kl. 13:44]

Sæll Ragnar.

Ég vil sjá framtíðina þannig að allt efnið fari á stafrænt form. Eða allavega þannig að þú getir sótt sjálfur í gullkistuna (sem ótalinn fjöldi efnis RUV er) gegnum þína tölvu. Eða pantað efni. Þjóðin hlýtur að eiga eitthvað í þessu sjálf því stofnunin var kostuð af okkur, allavega fram á síðustu ár. Þetta er auðvitað gífurleg vinna, en á að vera hægt líkt og að skoða gamla mogga á Landsbókasafni.

[Ragnar Geir Brynjólfsson, 28.11.2007 kl. 23:08]

Takk fyrir innlitið Valdimar. Já, það er tímabært að einstaklingar geti fengið stafrænt efni lánað til einkanota. Hljóðrit munu væntanlega verða eftirsótt því fólk getur hlustað á meðan það vinnur. Hljóðritasafnið er samt dreift á ýmsa staði. Eitthvað er á Árnastofnun, en mest er trúlega hjá RÚV.