Skálafell, útfall RÚV og framtíðin

Í dag, 1. september, bárust fréttir af því að útsendingar Rásar 1 og Rásar 2 féllu niður í tvær mínútur tvisvar sinnum vegna rafmagnsvinnu á Skálafelli. Þetta viðhald er nauðsynlegt rekstrarlega, en á korti sem RÚV birti má sjá hvernig dreifikerfi stofnunarinnar á Vesturlandi byggir á keðju af útsendingum frá Skálafelli til fjórtán annarra senda. Útfelling á dreifimiðstöðinni á Skálafelli þýðir því útfall yfir stórt svæði – frá Snæfellsnesi til Kerlingarfjalla og frá Grafningi upp á Holtavörðuheiði.

Núverandi kerfi og veikleikar þess
Á kortinu sést að kerfið sem RÚV notar er ekki háð internetinu, heldur veltur á því að sendimiðstöð taki við merki og sendi það áfram til næsta sendis sem oftast er endapunktur en getur líka séð um endursendingu. Þetta er í raun klassískt keðjufyrirkomulag sem hefur þjónað þjóðinni vel í áratugi. En það hefur sína veikleika: ef lykilsendir eins og Skálafell fellur út, þá dettur niður útsending á stóru svæði vegna þess hve skammdrægir FM sendarnir eru því fjallgarðar hindra óhjákvæmilega dreifingu FM merkjanna. Og nú er engin varaleið til lengur því búið er að slökkva á langbylgjunni. 

DRM – hugmyndin sem þegar er komin í framkvæmd
Ég hef áður fjallað um DRM (Digital Radio Mondiale), stafræna útvarpstækni sem nýtir AM-bönd og hefur miklu meiri drægni en FM eða DAB kerfin. Með 2–4 DRM-sendum væri hægt að ná sambærilegri útbreiðslu og RÚV nær með sínu endurvarpakerfi, án þess að þurfa treysta á netið eða þurfa þéttriðið net margra skammdrægra senda.

Þar liggur styrkur DRM: ef kerfi væri komið upp með fjórum öflugum sendum, einum í hverjum landsfjórðungi, mætti gera ráð fyrir að næstu sendar gætu dekkað svæði sem annars dettur út. Slíkt kerfi gæti jafnvel þolað að tveir af fjórum sendum féllu út án þess að landið yrði af heildarþjónustu.

Indland sem fyrirmynd
Indland hefur þegar stigið þetta skref. Þar hafa verið settir upp 37 DRM-sendar á meðalbylgjum og 4 á stuttbylgjum, sem ná nú til yfir 900 milljóna manna. All India Radio (AIR) sendir daglega út á DRM, og stærstu bílaframleiðendur landsins bjóða DRM-viðtæki í milljónum nýrra bíla. Þetta er ekki tilraun, heldur veruleiki sem hefur sannað sig.

Hvað með aðrar lausnir?
Nútíminn vill gjarnan treysta á internetið og jafnvel gervihnattakerfi eins og Starlink. En spyrja má: hversu traust er það ef ógnir við sæstrengi raungerast? Þá verður landið sambandslítið hvort eð er og nettenging því lítils virði. Því blasir við spurningin: af hverju ekki að byggja upp öruggt, stafrænt og langdrægt DRM-kerfi á Íslandi, þar sem fáir en öflugir sendar gætu tryggt útsendingar til allra landsmanna – líka þegar á reynir?

Niðurlag
Tveggja mínútna þögn frá RÚV í dag var kannski smávægilegt viðhaldshlé. En það minnti okkur á veikleika núverandi kerfis og á mikilvægi þess að huga að framtíðinni. DRM hefur þegar sýnt sig sem hagkvæmt, öruggt og víðfeðmt kerfi í einu fjölmennasta landi heims. Það gæti líka verið lykillinn að því að tryggja öruggt neyðarútvarp fyrir Ísland.

Sjá einnig fyrri pistil minn um neyðarboðamöguleikann EWF í DRM-kerfinu:(https://ragnargeir.blog.is/blog/ragnargeir/entry/2312689/).