Langbylgjan þagnar

Um nokkurra daga skeið hefur ekki heyrst nein sending frá langbylgjusendinum að Gufuskálum sem hefur sent út á 189 khz tíðni. Engin frétt þess efnis finnst á vef Rúv, þar eru allar fréttir um langbylgju ársgamlar eða eldri. Þetta er athyglisvert í ljósi þess að Ríkisútvarpið hefur byggt á þessari tækni frá upphafi. 

Við öryggishlutverkinu eiga að taka um 230 FM sendar dreifðir víðs vegar um landið. Það fyrirkomulag hefur samt þá annmarka að ná ekki sömu dreifingu útvarpsmerkisins um okkar fjöllótta land.

Nú hefur verið rætt um að bæta meiri fjármunum í öryggismál en gert hefur verið vegna ýmissa ógna. Í þessu tilliti er ekki hægt að horfa framhjá því að langbylgjan er án hliðstæðu þegar kemur að því að dreifa öryggisboðum. Langdrægni hennar verður ekki mætt á neinn sambærilegan hátt, hvorki með FM sendum né kerfum sem byggja á netsambandi. Raunar er ofurtrú nútímans á netsambandi byggð á sandi því það sýnir sig æ ofan í æ að á meðal þess fyrsta sem fer þegar vá ber að dyrum er einmitt netsamband með öllum sínum þægilegheitum, hvort sem þau heita 4G, 5G eða GSM.  

Sú leið hefur því miður ekki verið farin að uppfæra langbylgjumerkið í stafrænar útsendingar, sem eru með þeim hætti að hægt er að nýta gömlu sendana áfram en með minni orkuþörf. Sérstaklega er þetta miður því í dag er fáanlegt sérhannað kerfi fyrir langdrægni og neyðarboð á langbylgju eða miðbylgju svokallað DRM. 

Athugasemdir

[Ragnar Geir Brynjólfsson, 28.12.2024 kl. 20:37]

Mér var bent á að tilkynning um þessa lokun er að finna á öðrum stað á vef RÚV, nánar tiltekið hér: 

https://www.ruv.is/um-ruv/i-umraedunni/2024-10-17-tilkynning-um-lokun-langbylgju-424925

Þar kemur eftirfarandi fram: 

-----

Tilkynning um lokun langbylgju

Langbylgjuútsending RÚV á Gufuskálum á Snæfellsnesi hefur verið lögð niður. Þar með lýkur útvarpsútsendingum á langbylgju á Íslandi. Langbylgjuútsendingar frá Eiðum voru lagðar af 27. febrúar 2023.

17. október 2024 kl. 15:37, uppfært kl. 15:44

Öllum útvarpsútsendingum RÚV á langbylgju hefur verið hætt.

Öryggisútsendingar RÚV í útvarpi fara framvegis um FM-dreifikerfið.

Búið er að þétta FM-dreifikerfið mjög mikið á undanförnum árum.

Langbylgjumastrið á Gufuskálum, sem er hæsta mannvirki á Íslandi, hefur verið tekið úr notkun.

Dreifikerfi RÚV er mikilvægur hlekkur í almannavörnum landsins. Hlutverk öryggisútsendinga í útvarpi er að tryggja samband um allt land og á næstu miðum. Útvarpsútsending Rásar 2 á FM hefur tekið við öryggisútvarpsútsendingu RÚV.

Á undanförnum árum hefur FM-dreifikerfið verið byggt upp og fjölda sendistaða verið bætt við til þess að þétta kerfið. Varaaflsstöðvar hafa verið settar upp við alla stóra FM-senda og varaaflsþörf er leyst til skemmri tíma með rafhlöðum eða færanlegum rafstöðvum á þeim minni. Sendum hefur verið komið fyrir á hálendinu auk stórra senda á lykilstöðum fyrir sjófarendur. Á þeim stöðum sem FM-dreifikerfið nær ekki til þarf að nota aðrar leiðir til að ná sambandi, t.d. um gervihnattakerfi á borð við Starlink.

Öryggisútsendingar í útvarpi hafa verið á langbylgjunni í áratugi. Á þeim tíma hefur margt breyst í tæknilegu umhverfi. Stærsta breytingin er sú að fæstir landsmenn eiga nú útvarp sem tekur við langbylgjusendingum. Þá er almennt ekki langbylgjumóttaka í ökutækjum og hefur ekki verið um langt skeið. Útsendingarkerfi langbylgjunnar, ekki síst mastrið á Gufuskálum, er komið á aldur og mikill kostnaður fylgir endurbyggingu og öðrum tæknilegum uppfærslum á þessu kerfi.

Langbylgjumastrið á Gufuskálum er hæsta mannvirki á Íslandi, 412 metrar. Það var reist 1963 fyrir LORAN-C staðsetningarkerfi Breta og Bandaríkjamanna og 

tekið undir langbylgjusendi RÚV árið 1997.