Nýr páfi Leó XIV og þjóðfélagskenning kirkjunnar

Nýkjörinn páfi, Leó XIV, hefur valið sér nafn sem minnir á tímamót í sögu kirkjunnar og vestrænnar samfélagsumræðu. Sá síðasti sem bar þetta nafn, Leó XIII er einkum þekktur fyrir að hafa skrifað bréfið Rerum Novarum árið 1891 – rit sem markaði upphaf þess að kaþólska kirkjan tjáði sig opinberlega um efnahags- og þjóðfélagsmál samtímans.

Á þeim tíma voru kapítalismi og kommúnismi í harðri andstöðu. Páfinn hafnaði öfgum beggja. Hann staðfesti rétt einstaklinga til einkaeignar en krafðist jafnframt samfélagslegrar ábyrgðar þeirra sem ættu auð. Hann lýsti yfir stuðningi við rétt verkafólks til sanngjarnra launa og stofnunar stéttarfélaga, en hafnaði stéttabaráttuhugmyndum. Hlutverk ríkisins væri ekki að stjórna öllu, heldur að verja hina veikustu þegar þörf krefur.

Þó Rerum Novarum sé trúarlegt skjal að uppruna, þá hafði það áhrif víðar. Það varð upphaf kaþólskrar þjóðfélagskenningar sem hafði áhrif í Evrópu um áratugi – ekki síst á hægri væng stjórnmálanna, t.d. kristilega demókrata í Þýskalandi og Ítalíu, og síðar í trúar- og félagslegum skrifum Jóhannesar Páls II.

Það er forvitnilegt að sjá páfa nú á 21. öldinni taka sér þetta nafn. Hann kann að vera að senda þau skilaboð að kirkjan ætli sér að taka virkan þátt í umræðu um vaxandi ójöfnuð, stöðu vinnandi fólks og siðferðileg mörk markaðar og ríkisvalds út frá miðlægum grunni kristinna hugmynda sem sameina mannlega reisn, frelsi einstaklinga og samfélagsábyrgð.

Sjá nánar hér: https://kirkjunet.blogspot.com/2025/05/nyr-pafi-leo-xiv-og-jofelagskenning_9.html