Um įgreining hagfręšinga austan hafs og vestan og ašferšir žeirra

Ašgeršir hinnar nżju rķkisstjórnar Obama vestanhafs sem byggja į innspżtingu fjįrmagns inn ķ hagkerfiš sem og sešlaprentun viršast vera umdeildar mešal hagfręšinga sérstaklega hérna megin Atlantsįla žó svo aš Žorvaldur Gylfason sé greinilega ekki einn žeirra ef marka mį nżlegan Fréttablašspistil hans. Ķ lokaoršum pistilsins mį merkja aš hann telji aš hagfręšingar ķ Evrópu ęttu aš fara aš dęmi starfsbręšra sinna Vestanhafs, en eftirtektarvert er aš žeir viršast, sumir hverjir vera į öndveršum meiši og vara eindregiš viš skuldasöfnun rķkisins į krepputķmum. Nżlega kom einn žeirra ķ sjónvarpiš og hélt žeim višhorfum fram.

Erfitt er fyrir leikmenn aš gera sér grein fyrir forsendum hagfręšinganna og žessa įgreinings, en skiljanlegt er aš Bandarķkjamenn byggi į reynslu sinni af kreppunni miklu og New Deal įętlun Roosevelt forseta sem almennt er tališ aš hafi rofiš vķtahring vķxlverkandi lękkana og hruns. Ķ žessu sambandi er vert aš hafa ķ huga aš kreppan mikla hófst meš hruni ķ október 1929 en efnahagsįętlun forsetans var ekki hrundiš ķ framkvęmd fyrr en į įrunum 1933-1938.

Hugsast getur aš bįšar fylkingarnar hafi rétt fyrir sér aš nokkru leyti en tķmasetningin į žvķ hvenęr gripiš skuli inn ķ sé lykilatriši. Hugsast getur aš žaš sé ekki skynsamlegt aš verja miklum fjįrmunum ķ varnarašgeršir į mešan hruniš er enn ķ gangi en žeim mun skynsamlegra aš hefjast handa žegar ljóst er aš markašir eru farnir aš verša stöšugir į nżjan leik og gjaldžrot eru oršin fįtķš.

Mįliš er aš hagfręšingar viršast ekki hafa meiru śr aš moša en kenningum en ekkert hefur heyrst af žvķ aš žeir notist viš nein sérstök spįlķkön eša hermiforrit. Sķšan geta menn fįtt annaš gert en ašhyllast kenningarnar eša vera ósammįla žeim.

Žaš er ķ rauninni merkilegt aš enn skuli ekki vera bśiš aš bśa til raunhęf spį- eša hermilķkön af efnahagskerfum žjóšanna. Verkefniš er aš vķsu stórt en hvorki óvišrįšanlegt né óraunhęft. Žaš sżna vešurspįrkerfin og einnig fullkomnir tölvuleikir svo sem skįkforrit. Meš žvķ aš byggja żmsar breytur inn ķ slķk lķkön og meš ašgengi aš nęgu vélarafli ętti aš vera hęgt aš segja fyrir um hvaša įhrif żmsar efnahagslegar ašgeršir og breytistęršir hafa į markaši og žjóšfélagshópa meš meiri įreišanleika en įšur hefur žekkst.  Hugsanlega er žarna sóknarfęri og mögulegur samstarfsflötur fyrir rannsóknarstofnanir ķ tölvufręšum og efnahagsfręšum.


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Žorsteinn Sverrisson

Jį žaš er umhugunarefni aš hagfręšingar viršast aldrei geta veriš sammįla um nein hagfręšileg śrlausnarefni, jafnvel žaš sem manni finnst aš ęttu aš vera grundvallaratriši.  Sérstaklega er žaš athyglisvert ķ ljósi žeirrar kröfu aš sešlabankastjórar verši aš hafa hagfręšimenntun!!!

Enda er žaš lķklega svo aš hagfręši er nįttśruvķsindi og hagkerfin eru óśtreiknanleg eins og vešurkerfin og vistkerfin.

Einhverju sinni var sagt aš žaš ętti aš höggva bįšar hendurnar af fręgum hagfręšingi žvķ hann endaši alltaf fyrir lestra sķna į "but on the other hand....."

Žorsteinn Sverrisson, 25.3.2009 kl. 21:35

2 identicon

Athyglisverš pęling hjį žér. Žaš er aš minnsta kosti einn mjög mikilvęgur munur į hermilķkani af vešri og hermilķkani af hagkerfi og hann er sį aš vindar og skż lesa ekki śtkomuna śr žvķ aš keyra lķkaniš og breyta hegšun sinni ķ ljósi hennar. (Kannsi mį lķta į hagkerfiš sem hrašvirkasta mögulegt lķkan af sjįlfu sér žvķ ef vitaš er aš eitthvaš muni t.d lękka ķ verši į morgun žį lękkar žaš strax ķ dag. Žaš mį lķka orša žetta svo aš ķ hagkerfi geti enginn birt spįr um framtķšina įn žess aš hętta sé aš aš spįin breyti žessar sömu framtķš.)

Atli Haršarson (IP-tala skrįš) 25.3.2009 kl. 21:56

3 identicon

Vešurmęlar ljśga ekki um stöšu sķna.

Gummi (IP-tala skrįš) 25.3.2009 kl. 22:39

4 Smįmynd: Gunnar Rögnvaldsson

Žakka žér žennan skemmtilega póst Ragnar.

Nokkrar "stašreyndir" um kreppur og hagfręšinga

Hagfręšingar eru alltaf ósammįla um flest žvķ žaš eiga žeir einmitt aš vera. Ef žeir eru mikiš sammįla žį er eitthvaš verulega bogiš viš žį eša žaš hagkerfi sem žeir vinna viš. Hagfręšingar (handverksmennirnir) og sešlabankar (meistararnir) geta yfirleitt ekki séš kreppur fyrir žvķ žį vęru žęr alls ekki kreppur heldur einungis verkefni į borš viš annan daglegan rekstur. Raunverulekinn er sį aš enginn gat séš žessa kreppu fyrir, žvķ ef allir hefšu séš žetta fyrir žį vęrum viš öll betur sett ķ dag og žaš vęri engin fjįrmįlakreppa ķ gangi nśna, en svo er alls ekki. Žetta er alltaf sagt um allar kreppur og krķsur sem koma.

En žaš sem kanski į betur viš um marga sem žóttust sjį žetta fyrir er žaš aš žeir ÓTTUŠUST. Sumir hagfręšingar og sešlabankar óttušust kreppu. En žaš er allt annaš en aš sjį hlutina fyrir. Aš óttast er ekki žaš sama og sjį fyrir.

En nśna er allt lok og lęs. Žaš er sem sagt komin kreppa. Eina lękning žessarar kreppu er kreppan sjįlf. Žaš er hśn sem mun lękna efnahaginn. Kreppur eru gagnlegar. Žęr lękna nefnilega efnahag. Vinda ofan af andstęšu kreppunnar, bólunni.

GRUNNATRIŠI ÓVISSU, ÓTTA og ĮHĘTTU

Įhętta: žegar talaš er um įhęttu ķ fjįrmįlaheiminum žį žarf aš hafa ķ huga aš ķ žeim heimi taka einungis fįir stórir ašilar įhęttu nema aš žaš sé hęgt aš reikna hana śt (calculated risk)

Óvissa: žetta er alger andstęša įhęttunnar. Óvissa er įstand žar sem enginn tekur įhęttu žvķ žaš er ekki hęgt aš reikna hana śt. Öll įhęttutaka hęttir. Žaš rķkir žvķ óvissa. Enginn tekur įhęttu fyrr en žaš er hęgt aš reikna hana śt. Žvķ žarf aš śtrżma óvissinni fyrst įšur en menn fara aš taka įhęttu aftur.

Bankar ķ kreppu: Enginn banki mun lįna öšrum banka peninga nema aš hann sé viss um aš lįnžeginn verši į lķfi žegar žaš žarf aš greiša lįniš til baka. Bankar vilja ekki žurfa aš eiga viš žrotabś. Ķ óvissuįstandi mun žvķ enginn lįna neinum neitt nema viškomandi geti fęrt sönnur fyrir aš hann verši į lķfi žegar žaš žarf aš greiša lįniš til baka. Žetta var fjįrmagnsžurršin sem rķkti ķ haust. En nęstum allt er žó ennžį lęst og lokaš. Allir halda aš allir verši daušir eftir óįkvešinn tķma. Žeir bķša žvķ og sitja į peningunum. Bķša eftir aš žaš drepist nógu margir til aš óvissan geti minnkaš og breytst ķ įhęttu aftur. Įhęttu sem er hęgt aš reikna śt į nż. Žetta er įstandiš nśna og žaš er bśiš aš rķka ķ eitt įr. Žaš getur rķkt ķ eitt til tvö įr ķ višbót.

Sį (hagfręšingar/sešlabankar/rķkisstjórnir) sem óttast eitthvaš getur aldrei tekiš upp mótvęgisašgeršir byggšar į ótta sķnum einum žvķ žį hefši hann veriš kominn śt ķ spįmennsku. Žaš er ķ raun miklu erfišaša aš spį fyrir um nęstu 3 mķnśturnar ķ fjįrmįlaheiminum en žaš er aš spį fyrir um vešriš, žvķ vešrinu er alveg sama um hverju žś munt spį. Vešriš mun ekki rigna į žig bara af žvķ aš žś spįšir žurrki. Žvķ er alveg sama. En į fjįrmįlamörkušunum (og į fleiri mörkušum) žį munu allir bregšast viš spįm allra og 1900 miljón heilar, hver um sig meš miljarša af hugsanamöguleikum - og sem hugsa į 400 tungumįlum samtķmis - munu einnig hefja ašgeršir einmitt byggšar į žessari spį um framtķšina og gera spį žķna aš athlęgi, oftast.

Žaš var vegna žessa sem ešlisfręšingurinn Isaac Newton gafst upp į hlutabréfabraski sķnu ķ gamla daga. Hann sagšist geta reiknaš śt gang himintungla og plįneta af miklu öryggi fyrir nęstu žśsundir įra. En hann gat ekki reiknaš śt ašgeršir og višbrögš "hįlf-brjįlašra og öskrandi manna" ķ kauphöllinni nęstu žrjįr mķnśturnar. Svo Isaac Newton yfirgaf markašinn og fór śt ķ svartagaldur. Hvaš annaš?

Nśna erum viš stödd į sprengjusvęši žar sem enginn hagfręšingur hefur įšur stigiš fęti. Žökk sé hnattvęddum fjįrmįlum Jaršar. Hnattvędd fjįrmįl munu deyja nśna og aldrei koma til baka ķ sömu mynd aftur. Žvķ er lķtiš aš marka hagfręšinga akkśrat nśna. En žeir munu samt koma og segja žér frį hvaš geršist žegar allt er um garš gengiš og hversvegna žaš ręttist aldrei sem žeir sögšu aš myndi gerast. En žeir munu žó alltaf segja žér žaš eftirį. Aldrei fyrirfram.

En žaš versta er aš gera ekki neitt nśna. Margir bķša eftir Bandarķkjunum nśna. Bķša eftir aš žaš virki sem žeir eru aš reyna aš gera. Bandarķkjamenn eru nefnilega ekki lamašir af hręšslu, ekki ennžį allavega. Žeir eru do'ers žvķ ķ žeirra hugarheimi er ekki um neitt annaš aš ręša. Evrópubśar fara hér oft aš hugsa um "alternative śtgönguleišir" - t.d. "žrišju leišina", eša vinstri vinstri komma komm eša eitthvaš įlķka.

Kvešjur

Gunnar Rögnvaldsson, 25.3.2009 kl. 22:42

5 Smįmynd: Ragnar Geir Brynjólfsson

Sęlir og takk fyrir innlitin og athugasemdirnar.

Žaš sem ég hef ķ huga er fyrst og fremst hermilķkan af efnahagskerfi, ekki spįlķkan sem į aš segja fyrir um hegšun markašar. Hiš fyrra er trślega einfaldara višfangs žó tiltölulega lķtiš hafi heyrst af žess konar verkefnum. Spįlķkön um hegšun markašar eru nokkuš algeng og žeim hefur vegnaš misvel.

Ef grunneiningin ķ žess konar efnahagskerfi er einstaklingur žį ętti aš vera hęgt aš herma eftir efnahagslegri hegšun hvers einstaklings, lįta hann kaupa inn, hafa tekjur, eldast og sżna af sér hverja žį sżndarhegšun sem bśast mį viš. Ef inn ķ žetta yrši tekiš reglugeršarverk stjórnvalda og jafnframt bśin til lķkön af žeim fyrirtękjum sem til eru, jafnframt žvķ aš margfalda sżndareinstaklingana žangaš til žeir eru jafn margir og žjóšin öll žį ętti aš vera hęgt aš gera żmsar athuganir t.d. į įhrifum reglugeršabreytinga, innspżtingu opinbers fjįrmagns eša takmörkunum af hįlfu stjórnvalda. Meš žvķ aš gera athuganir og spįr og bera saman viš raunverulega röš atburša ętti fljótlega aš vera hęgt aš safna upp reynslu og leišrétta lķkaniš m.t.t. raunveruleikans. Hafa ber ķ huga aš allt sem fengist śt śr slķku reikniverki vęri aš sjįlfsögšu spį. Mig grunar žó aš svona įhald eša įhöld gętu haft žó nokkur įhrif į ašferšafręši hagfręšinnar.

Ragnar Geir Brynjólfsson, 26.3.2009 kl. 21:26

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband