Um örnefniš „Almannagjį“ og kenningar um stašsetningu almennings į Alžingi hinu forna

Sumrin 1984-1986 var ég sumarstarfsmašur ķ Žjóšgaršinum į Žingvöllum og vann žar żmis störf svo sem aš tķna rusl ķ Almannagjį og nįgrenni. Žį fór ég aš velta fyrir mér kenningum sem hingaš til hafa veriš višteknar um aš lögsögumašurinn į Alžingi hinu forna hafi stašiš į Lögbergi og talaš til mannfjölda sem į aš hafa stašiš nišri ķ hlķšinni austan megin viš gjįna, dreifšur um žar fyrir nešan og allt nišur aš Öxarį. Balarnir žar stóšu hęrra į mišöldum žvķ land seig į Žingvöllum eins og kunnugt er ķ jaršskjįlftunum miklu undir lok 18. aldar.  Žessar kenningar rifjušust upp ķ fyrrakvöld žegar ég sį Sigurš Lķndal ķ sjónvarpinu reifa žetta viš danska kóngafólkiš og žar minntist hann lķka į žį kenningu sķna aš lögsögumašurinn hafi snśiš baki ķ fólkiš ķ hlķšinni og talaš ķ įttina aš gjįrveggnum til aš nżta hljómburšinn ķ hinum hįa vestari bakka gjįrinnar.

Nś er žaš svo aš sį sem leggur leiš sķna um Almannagjį og Lögberg og grenndina žar fyrir nešan, og fer žarna um ķ alls konar vešri veitir žvķ aušveldlega athygli aš žaš sem sagt er ķ gjįnni berst sérlega vel eftir henni endilangri nema vešurhljóš sé žeim mun meira. En reyndar er žaš svo aš ef hvasst er žarna žį er besti og skjólsęlasti stašurinn bęši fyrir rigningu og roki nišri ķ gjįnni, ž.e. nišri ķ Almannagjį.  Žetta geta menn sem best prófaš sjįlfir žvķ umferš gangandi vegfarenda er umtalsverš og tal fólksins heyrist best nišri ķ gjįnni sjįlfri og berst vel. Viš góšar ašstęšur gerist žaš jafnvel aš žaš sem sagt er stundarhįtt nišrundir Haki heyrist alla leiš aš beygjunni sem veršur į gjįnni skömmu įšur en komiš er aš Öxarį og žaš įn žess aš menn ętli aš reyna mikiš į röddina.

Žessar voru hugleišingar mķnar žegar ég dundaši viš ruslatķnsluna og ķ framhaldi af žvķ fór ég aš velta fyrir mér örnefninu 'Almannagjį' og hvaš žaš segši. Ég velti žvķ fyrir mér spurningunni: Hver er ķ Almannagjį ef ekki almenningur? En eins og kunnugt er žį er tališ aš talsveršur fjöldi fólks hafi veriš į žinginu aš hlżša į lögin og dómana eins og sjį mį hér:

Alžingi Ķslendinga er ķ senn elsta stofnun žjóšarinnar og sś ęšsta. Žaš er tališ stofnaš į Žingvöllum įriš 930, og markar sį atburšur upphaf žjóšrķkis į Ķslandi. Ķ upphafi var Alžingi allsherjaržing žar sem ęšstu höfšingjar komu saman til löggjafarstarfa og til aš kveša upp dóma. Auk žess var öllum frjįlsum mönnum og ósekum heimilt aš koma įžingiš, og žangaš sóttu auk goša bęndur, mįlsašilar, kaupmenn, išnašarmenn, sagnažulir og feršalangar. Oft hefur žvķ veriš fjölmennt į Alžingi.Žeir sem sóttu Alžingi dvöldust ķ bśšum į Žingvöllum um žingtķmann. Innan žinghelgiskyldu allir njóta griša og frelsis til aš hlżša į žaš sem fram fór.Mišstöš žinghaldsins var Lögberg. Žar įtti lögsögumašurinn fast sęti, en hann var ęšsti mašur žingsins. Hlutverk hans var mešal annars aš fara upphįtt meš gildandi lög Ķslendinga, žrišjung žeirra įr hvert. Lögin um žinghaldiš, žingsköpin, fór hann meš fyrir žingheim įrlega. [Leturbr. RGB] [1]

Vegna žessara hugleišinga minna viš ruslatķnsluna foršum hef ég alltaf fundiš til efa žegar ég hef heyrt hinar višteknu kenningar um aš almenningur hafi stašiš nišri ķ hlķšinni og į bölunum viš Öxarį og hef meš sjįlfum mér ekki trśaš žeim. Ég leyfi mér žvert į móti aš halda fram aš fólkiš - almenningur hafi miklu fremur stašiš nišri ķ Almannagjį eins og nafniš bendir til žvķ žar er bęši skjólsęlast og hljóšbęrast  og aš Lögberg hafi veriš į gjįrbarminum, kannski skammt frį žeim staš žar sem tališ er nśna aš žaš sé en mér finnst lķklegt aš žaš hafi veriš heldur ofar og nįnast į brśninni žvķ ef mašur stendur į austari og lęgri brśninni žį nżtur hann góšs hljómburšar til jafns viš žį sem eru nišri ķ gjįnni en žvķ fjęr sem mašur fer frį brśninni og nišur ķ hlķšina žį dregur śr hljómburšinum. Vera mį lķka aš fólk hafi veriš dreift śti um allt eins og gengur og gerist žar sem mannfjöldi kemur saman, kannski slangur af fólki ķ hlķšinni og jafnvel nišri viš Öxarį en fleiri nišri ķ Almannagjį sjįlfri, og žegar vešriš versnaši er lķklegt aš flestir hafi safnast upp ķ gjįna til aš hlżša į lögsögumanninn į mešan enn var fęrt aš žinga vegna vešurs.

[1] Sjį: http://www.althingi.is/pdf/isl.pdf


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Pjetur Hafstein Lįrusson

Žessi žķn įgęta kenning į erindi vķšar.  Blessašur komdu henni ķ Moggann eša a.m.k. ķ Sunnlenska fréttablašiš.

Pjetur Hafstein Lįrusson, 17.5.2008 kl. 06:37

2 Smįmynd: Ragnar Geir Brynjólfsson

Takk fyrir innlitiš Pjetur. Ég reyni aš koma žessu inn einhversstašar.

Ragnar Geir Brynjólfsson, 17.5.2008 kl. 07:36

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband